Συμπερίληψη αδελφών στη μουσικοθεραπεία: Μια ανασκόπησηπεδίου

Περίληψη

Η παρούσα ανασκόπηση πεδίου εξετάζει την τρέχουσα έρευνα και την κλινική πρακτική σχετικά με την ένταξη των αδελφών στη μουσικοθεραπεία, διερευνώντας τον τρόπο περιγραφής της συμμετοχής τους, τα πλαίσια εφαρμογής και τους αντίστοιχους στόχους. Οι σχέσεις μεταξύ αδελφών είναι ουσιαστικές για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία, ωστόσο η συμμετοχή τους στη μουσικοθεραπεία παραμένει ανεπαρκώς διερευνημένη σε σύγκριση με τις δυναμικές γονέα-παιδιού. Αυτή η ανασκόπηση συμπεριέλαβε μουσικοθεραπευτικά μοντέλα, προγράμματα ή παρεμβάσεις που καταγράφονται στη βιβλιογραφία και εντάσσουν αδέλφια μικρότερης ηλικίας σε συνεδρίες ή διαδικασίες μουσικοθεραπείας, αποκλείοντας καταγραφές που επικεντρώνονται αποκλειστικά στις δυναμικές γονέα–παιδιού. Πραγματοποιήθηκε εκτενής αναζήτηση το 2024 σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων (Scopus, MEDLINE/PubMed, PsycArticles, Web of Science, Embase, ProQuest) και σε τρία περιοδικά (Journal of Music Therapy, Nordic Journal of Music Therapy, British Journal of Music Therapy). Οι λέξεις-κλειδιά περιλάμβαναν «Αδέλφια», «Αδελφός», «Αδελφή», «Οικογένεια» και «Μουσικοθεραπεία». Είκοσι οκτώ αρχεία πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης. Η ένταξη αδελφών εμφανιζόταν συχνότερα σε ιατρικά και παρηγορικά πλαίσια, με στόχο την ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ αδελφών, τη συνοχή της οικογένειας και την προαγωγή δεξιοτήτων αντιμετώπισης. Οι στρατηγικές παρέμβασης περιλάμβαναν σύνθεση τραγουδιών, αυτοσχεδιασμό, δομημένες ομαδικές δραστηριότητες και έργα κληρονομιάς. Οι συνεδρίες διέφεραν ως προς τη συχνότητα και τη διάρκειά τους, με τα πλαίσια εφαρμογής να κυμαίνονται από οικογενειακά σπίτια έως νοσοκομεία. Παρότι τα  ποιοτικά δεδομένα ήταν πλούσια, τα ποσοτικά στοιχεία ήταν περιορισμένα. Τα ευρήματα ανέδειξαν τη  δυνατότητα της μουσικοθεραπείας να ενισχύει τις σχέσεις μεταξύ αδελφών, να μειώνει τον ανταγωνισμό,  να διευκολύνει τις δεξιότητες αντιμετώπισης και την έκφραση συναισθημάτων και να ενισχύει τη συνοχή της οικογένειας. Ωστόσο, η συμμετοχή των αδελφών συχνά συνέβαινε περιστασιακά. Εντοπίστηκαν τέσσερα κενά: (i) προσεγγίσεις με εστίαση στην οικογένεια έναντι προσεγγίσεων ειδικά για αδέλφια· (ii) απόκλιση μεταξύ έρευνας και πρακτικής· (iii) επιρροές του εκάστοτε πλαισίου· (iv) μεταβαλλόμενες οπτικές. Η αντιμετώπιση αυτών των κενών απαιτεί την προτεραιοποίηση των αδελφών ως ενεργών συμμετεχόντων  και την ανάπτυξη σκόπιμων, δομημένων προσεγγίσεων, υποστηριζόμενων από ερευνητικά δεδομένα.